ارتقاء سیستم ۱

اگر شما صاحب یک کامپیوتر قدیمی هستید و قصد تعویض آنرا دارید ، احتمالا با مراجعه به بازار کامپیوتر و مشاهده اینهمه تغییرات و تنوع دچار سردرگمی خواهید شد بخصوص اگر مدتی است که به بازار قطعات سری نزده‌اید.

دنیای رایانه مدتی دچار یکنواختی و سکون بود و فقط اعداد و ارقام بالا میرفتند ، اما در استانداردها و تکنولوژی تغییر چندانی ایجاد نمیشد.

اما اکنون و بویژه در سه سال اخیر ، ما در یک زمان بزرگ رایانه‌ای بسر میبریم ، دوره‌ای که نسلهای پردازنده پشت هم میایند و میروند ، چیپستها و بوردهای جدیدی که مدتها منتظر آن بودیم به عرصه ظهور میرسند ، ویندوز ویستا جای خودش را بازنکرده ویندوز ۷ رایج میشود ، Direct X 11 و کارتهای گرافیک مبتنی بر آن وارد بازار شده‌اند ، دنیای مانیتور در آستانه تحولی عظیم است و امسال سال شروع منسوخ شدن LCD است ، آگهی فروش هارددیسکهای نیمه هادی را میبینیم ، شاهد DDRIII و افزایش روزافزون سرعت آن هستیم ، CPU های جدید اینتل به بازار آمده‌اند و …

خلاصه تحولاتی که ۴-۵ سال یا بیشتر راکد بودند ، همه و همه از اواخر دهه اول قرن ۲۱ تا به امروز در حال بلوغند ، چیزی که شاید شبیه آنرا حوالی سال ۲۰۰۰ شاهد بودیم.

متنی که در ذیل ملاحظه میفرمایید مربوط به یک دوره ۲۰ یا ۳۰ ساله نیست بلکه در برگیرنده مطالبی از حدود ۲ تا ۳ سال پیش الی ۱ سال آینده میباشد.

در این قسمت سعی خواهد شد تا شما دید روشنی نسبت به انتخاب CPU پیدا نمایید ، زیرا CPU مغز متفکر دستگاه  است و بقیه قطعات حتی Main Board بر مبنای آن گزینش میگردند.سپس در قسمت بعد به مرور مادربرد و انتخاب آن میپردازیم.

شما ممکن است دارای یک رایانه قدیمی پنتیوم III ، II یا حتی قبل از آن باشید ، در اینصورت آنچه را که در مورد قطعات ، اقسام CPU و مادربورد و سوکتها ، حافظه و کارت گرافیکی بخاطر دارید کلا پاک کنید.

ولی چنانچه دستگاه شما حدود ۳ تا ۶ سال قدمت دارد احتمالا صاحب یک پنتیوم ۴ یا معادل AMD آن هستید.

آن موقع پنتیوم ۴ با ۴۷۸ پایه و سوکت ۴۷۸ باب بود و انواع و اقسام سلرون و فول کچ ، در مورد AMD هم پردازنده‌های Athlon XP و Sempron با سوکت ۴۶۲ پایه یا همان سوکت A.

مساله جالبی که وجود دارد این است که هنوز هم پردازندهای اینتل امروزی از نسل پنتیوم ۴ هستند. (آنچه بعنوان پنتیوم ۵ در بازار ما توسط برخی افراد درج میشود کذب است ، چیزی تحت عنوان پنتیوم ۵ یا ۶ وجود ندارد.)

در مورد AMD هم همان اتلون و سمپرون و البته پردازنده جدید و گل سرسبدی بنام فنوم را داریم ولی چیزی که در هر دو مورد تغییر کرده‌است ، تغییرات در معماری این پردازنده‌ها میباشد ، گذر از ۳۲ بیت به ۶۴ بیت طی مراحل مختلف ، باب شدن پردازنده‌های دو هسته‌ای ، ۴ هسته‌ای و ۶ هسته‌ای برای کاربران عادی ، کوچکتر شدن هرچه بیشتر تکنولوژی ساخت ، ازدیاد کاشه داخلی ، تغییر استاندارد سوکتها ، تغییر توان مصرفی و … اهم نکاتی هستند که شما برای بروز آوری اطلاعات خود باید بدانید :

 

۱- تغییرات تعداد پایه‌ها :

در مورد اینتل تمامی پردازنده‌های سنتی و در حال منسوخ شدن آنها تحت استاندارد سوکت LGA با ۷۷۵ پایه هستند ، اما پردازنده‌های جدید با تکنولوژی Core i دارای ۱۱۵۶ یا ۱۳۶۶ پایه‌اند (حتی این سوکتها نیز طی سال آینده جمع میشوند! راهنما را تا انتها بخوانید.) و در Core i نسل دوم فعلا ۱۱۵۵ پایه وجود دارد ، در مورد AMD ، تغییرات مختلفی صورت گرفت ، هم اکنون تقریبا تمامی پردازنده‌های AMD موجود در بازار AM2+ و AM3 هستند و سوکت AM2 قدیمی جای خود را بدانها داده است ، این دو استاندارد نیز مانند سلف خود دارای ۹۴۰ پین هستند اما با آنها سرعت بیشتری نسبت به AM2 خواهید داشت و میتوان گفت چند وقتیست که AM2+ نیز از بازار جمع شده است. لذا در صورت بستن سیستم نو ، فقط به AM3 فکر کنید.

 

۲- ۶۴ بیتی :

اولین پردازنده‌های ۶۴ بیتی برای PC عادی ، توسط AMD ارائه شد و از آن ببعد CPU های Athlon XP و Sempron به Athlon 64 و Sempron 64 تغییر نام دادند.

گذر از ۳۲ بیتی به ۶۴ بیتی در مورد اینتل با تاخیر بیشتر و طی مراحل گوناگون صورت گرفت و در همین مقطع بود که AMD برای چند ماهی گوی سبقت را ربود.پردازنده‌های اینتل که بخشی از آنها و سپس تمامی قسمتها به ۶۴ بیتی تغییر یافتند (بهمراه دیگر فناوریها) از آن پس Core 2 نامیده شدند و بعد از آن نیز پردازنده‌های سری Core i عرضه شدند که هم اکنون متاع اصلی بازار رایانه‌اند.

امروزه تمامی پردازنده های جدید عرضه شده به بازار ۶۴ بیتی هستند ، اینستکه دیگر صحبتی از ۳۲ یا ۶۴ بودن آنها در برگه مشخصات هم نیست.

۳- دو هسته‌ای و چهارهسته‌ای و شش هسته‌ای (Dual و Quad و Hexa)

با ظهور پردازنده ۲ هسته‌ای اینتل بازهم دوران سبقت چند ماهه AMD به پایان رسید و ایندو رقابت نزدیکی را در ارائه پردازنده‌های دو هسته‌ای آغاز نمودند.

اینتل ‍که قبلا نیز پردازنده‌های ۳۲ بیتی Dual Core را داشت ، این مورد را به تکنولوژی Core 2 اضافه کرد و CPUهای سری Core 2 Duo را عرضه نمود.

توجه دارید که Core 2 بمعنی دوهسته‌ای نیست بلکه Duo بمعنی دو هسته‌ایست.

بهمین ترتیب Core 2 میتواند بصورت Core 2 Solo یا ‍Core 2 Quad باشد.

Core 2 Duo ابتدا تحت سری E4000 مثل E4300 و سپس تحت سری E6000 مثل E6600 مشهور و در دو سه سال گذشته سری ٍقدرتمند E8000 مثل E8400 ارائه گردید.

CPU های چهارهسته‌ای Core2 اینتل با عنوان Quad یا Quadro شناخته میشدند و با حرف Q یا QX مشخص میگردند مثلا QX9650 یا Q6600 و Q9300 و یا Q9650 و …

امروزه عصر Core2 در حال اتمام است و باید برای خرید بدنبال CPU های سری Core i باشید.

اگر بدنبال خرید دو هسته‌ای باشید ، باید بین سری Core i3 و Core i5 جستجو کنید و اگر بدنبال خرید ۴ هسته‌ای باشید باید سراغ Core i5 یا Core i7 از نسل اول و یا نسل دوم (همان Sandy Bridge) بروید که این نسل دوم در حدود دیماه ۱۳۸۹ به بازار معرفی شد.

چند نمونه ۶ هسته‌ای بسیار قدرتمند (و البته بسیار گران) از این خانواده نیز وجود دارند که مشهورترین آنها Core i7 980X است ، ۹۹۰ هم به بازار آمده اما فعلا در بازار کشور ما موجود نیست. کلا این ۶ هسته‌ای های بسیار گران فقط بدرد برخی از نرم افزارهای پردازش گرافیک و انیمیشن میخورند که اکنون با آمدن Sandy Bridge ، خرید آنها حتی برای همین موارد هم جای بسی تامل دارد.

در این بین AMD هم بیکار ننشست و CPU دو هسته‌ای خود را آماده نمود و آنرا X2 نامید که با تلفیق ۶۴ بیتی ، اکنون Athlon 64 X2 و Sempron 64 X2 را در بازار داشتیم ، مثل Athlon 64 X2 5600+.

چهارهسته‌ای های AMD که با X4 مشخص میشوند با ورود سری Phenom در طی دو سه سال گذشته به بازار معرفی شدند ، مثل Phenom X4 9750 ، از طرفی AMD یک گروه CPU سه هسته‌ای را تولید و با علامت X3 کرد ، مثلا Phenom X3 8750 ، اینها با رقم ۸ در ابتدا شماره‌گذاری میشدند.

اما اکنون پردازنده‌های Phenom II را داریم که پیشرفتهای درخور توجهی را نشان میدهند ، سری اتلون و سمپرون نیز دوباره چند وقتیست که سر و کله‌شان پیدا شده است اما اینبار با تغییرات ، سری جدید اتلون ، Athlon II نامیده شده است ، برخی از اینها دو هسته‌ای و برخی چهار هسته‌ای هستند و فعلا AMD مشغول تولید انبوهی از انواع و اقسامشان است.

علاوه بر اینها چندین ماه است که سری ۶ هسته‌ای AMD در بازار ما نیز فراوان پیدا میشود ، نمونه‌های معروفی از آنها ، ۱۰۵۵T ، ۱۰۷۵T 1090T میباشند و ۱۱۰۰T قدرتمندترین آنهاست ، با اینحال اینها در نزدیک به تمامی موارد ، بهیچوجه قابل قیاس و رقابت با پردازنده‌های قدرتمند Core i 6 هسته‌ای اینتل نیستند. این گروه را میتوان از لحاظ قدرت پردازش ، با Core i5 نسل اول اینتل قیاس نمود.

امروزه عمر Athlon و Phenom بسر رسیده و باید برای خرید بدنبال Athlon II و Phenom II باشید.

۴ – Cache :

اندازه کاشه CPU سهم مهمی در کارائی آن دارد.

هم اکنون پردازنده‌های اینتل دارای یک کاشه L3 هستند که قبلا اینطور نبود ، پردازنده‌های جدید Core i3 , i5 , i7 همگی دارای کاشه L3 باندازه ۴ یا ۸ مگابایت میباشند ، اما نسل Core2 کلا دارای L3 نیست ، در عوض L2 در این نسل بمراتب بزرگتر بود ، اندازه کاشه در پردازنده‌های ۶ هسته‌ای Core i7 اینتل برابر ۱۲MB میباشد.

پردازنده‌های AMD از نوع Athlon II و Sempron های جدید نیز فاقد کش L3 هستند ، ضمن اینکه اندازه L2 در آنها نیز (بویژه در مورد سمپرون) کوچکتر از رقبای اینتلیشان یعنی Core2 ها میباشد. اما در مورد Phenom اندازه کش و ترکیب آن افزایش و بهبود یافت ، در اینجا نیز یک کاشه L3 وجود داشت که اندازه آن ۲MB و مشترک بین تمامی سه یا چهار هسته بود.

در مورد Phenom II این کاشه L3 برابر با ۶MB میباشد و در حال حاضر حتی در مورد ۶ هسته‌ایها نیز چنین است.

۵- فرکانس :

وقتی صحبت از فرکانس CPU میشود ، دو مفهوم بذهن میرسد ، یکی فرکانس داخلی CPU و دیگری فرکانس خارجی یا همان فرکانس FSB آنست که تحت این فرکانس با حافظه و کارت گرافیک ارتباط دارد.

اگر ۲-۳ سال است که CPU نخریده‌اید و تصور دارید فرکانس پردازنده‌ها الان باید به ۵-۶ هزار رسیده باشد ، اشتباه است ، فرکانسها همان اعداد و ارقام ۳ سال پیش و حتی کمتر از آن است ، بخاطر تعداد بسیار زیاد ترانزیستورها در یک CPU که در حال نزدیکی به مرز یک میلیارد میباشد (بعضا از یک میلیارد نیز عبور کرده است) ، امکان بالابردن فرکانس نیست وگرنه اشکالات متعددی از جمله داغ شدن و مصرف توان شدید پیش میاید ، در عوض سعی کرده‌اند فنآوری معماری (Architecture) قطعه را بهتر سازند ، اصولا تکنولوژی بدنبال راهی برای پایین تر آوردن فرکانس پردازنده‌ها یا نگهداشتن آنها در همین حدود است نه بالابردن آن و لااقل برای سالهای نزدیک چنین خواهد ماند.

AMD بود که اولین دوهسته‌ای با فرکانس ۳٫۰ GHz را بنام Athlon 64 X2 6000+ عرضه نمود که ابتدا بازار را شوکه کرد اما پس از چند هفته و مشاهده کارائی ناامیدکننده آن و عدم توانائی Over Clock از رونق افتاد.

بالاترین فرکانس در Intel هم در مورد دو هسته‌ایها ۳٫۳۳ GHz است و در مورد Quadro حتی اغلب پایینتر از آن است وگرنه CPU شما ۳۰۰-۴۰۰ وات  بتنهایی مصرف خواهد داشت! فرکانس حالت کار عادی در بالاترین پردازنده Sandy Bridge اینتل یعنی Core i7 2600 برابر ۳٫۴ GHz میباشد.

پس ملاحظه میفرمایید که اینتل هم در پی AMD دیگر در قید شماره گذاری بر حسب فرکانس نیست ، Q9400 بمعنی فرکانس ۹٫۴GHz نیست بلکه نمادی از قدرت CPU در مقایسه با CPU های عادی پنتیوم ۴ میباشد یا همچنین در Core i7 860 ، ۸۶۰  ربطی به فرکانس آن ندارد ، در واقع نامگذاریها اکنون بصورتی درآمده که بیشتر بعنوان یک نام تجارتی و طبقه بندی شرکت سازنده مطرحند و نامها و شماره‌ها روز به روز حاوی اطلاعات فنی کمتری میشوند ، پس باید مطالعه و بررسی خود را افزایش دهید!

خوب ، حال برویم سراغ FSB که بعکس فرکانس داخلی افزایش چشمگیری داشته است ، در مورد Core 2 ها ، FSB برابر با ۱۰۶۶ و ۱۳۳۳ است و ندرتا در مورد برخی تحت عنوان Extreme ، ۱۶۰۰ را هم میبینیم.

پردازنده‌های ارزانقیمت تر اینتل دارای FSB برابر ۱۰۶۶ هستند ، مانند E7300 یا E7500 ، حال آنکه در پردازنده‌های گرانقیمت تر مانند Q8300 یا Q9650 ، FSB برابر با ۱۳۳۳ است.

شاید سوال کنید ، FSB برای Core i چقدر است ، اما این سوال صحیح نیست ، چون در مورد Core i سیستم FSB وجود ندارد و در عوض از تکنولوژیهایی بنام QPI و DMI در این موارد استفاده شده است که QPI ظاهرا تقلیدی از روش همیشگی AMD است. QPI بمراتب قدرتمندتر از FSB میباشد.

در مورد AMD میدانید که FSB مطرح نیست و فرکانس HT مطرح است.فرکانس HT هم در حال حاضر عموما بین ۱٫۶ الی ۲ گیگاهرتز میباشد ، در مورد Phenom II نیز ،  HT از ۱٫۶ GHz شروع میشود و به ۲٫۲ GHz هم میرسد.

اگر به مقوله سرعت و فرکانسهای CPU علاقه‌مند باشید ، میتوانید به پاراگراف Overclocking در انتهای این راهنما نیز رجوع فرمایید.

۶- گذر از میکرو به نانو و مصرف توان :

۵-۶ سال قبل شاهد تکنولوژی ۱۸ صدم و پس از آن ۱۳ صدم میکرو در عرصه PC بودیم ، با افزایش روز افزون تعداد ترانزیستورها و مصرف توان آنها ، تولید کنندگان چیپ روز بروز بفکر کوچکتر نمودن تکنولوژی ساخت میباشند بطوریکه امروزه شاهد پردازندهای AMD با فن‌آوری ۶۵ و ۴۵ نانومتر و Intel 45 و ۳۲ نانومتری هستیم ، AMD وسیعا در حال بکارگیری فن آوری ۴۵ نانومتر است و اینتل چند ماهیست که پا به ۳۲ نانومتر نهاده است.

تکنولوژی ساخت یکی از عوامل مهم در مصرف توان و کارائی CPU در انجام Overclocking میباشد.

عموما در این چند سال بدین گونه بوده است که مصرف توان AMD بیشتر و دمای آن بالاتر از اقسام Intel میباشد و AMD معمولا یک گام ازین لحاظ موخر است ، در حال حاضر تکنولوژی ساخت Phenom II مانند اینتلهای Core2 45 نانو است اما اینتل مدتیست که در پردازنده‌های Core i3 و بیشتر Core i5 ها از ۳۲ نانومتر استفاده میکند ، از خانواده Core i7 نسل اول درحال حاضر فقط ۶ هسته‌ایها ۳۲ نانومتری هستند ولی نسل دوم Core i7 ها همگی ۳۲ نانومتری‌اند.

 

۷- استفاده مجدد از ترفندهای قدیمی سخت افزار توسط اینتل

حتما شنیده‌اید که Core i قویترین و جدیدترین خانواده از پردازنده‌های اینتل است. قدرت Core i از تلفیق دو ترفند قدیمی با پیشرفتهای جدید Core2 بدست آمده است که عبارتند از :

الف – استفاده از Turbo : دوستانی که چند سال پیش (مثلا دور و بر ۱۹۹۵) از رایانه استفاده میکردند ، دکمه Turbo روی آن کیسهای بدترکیب و کرم رنگ قدیمی یادشان هست ، در CPU قابلیتی بدین نام وجود داشت که اینتل مجددا آنرا احیاء کرده است ، توربو سبب بالارفتن clock میشود.

ب – HT : این تکنیک که بین ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ متداول بود بار دیگر بکارگرفته شده است. Hyper Threading سبب میگردد که CPU شما نوعی دو هسته‌ای را شبیه سازی نماید ، یعنی اگر شما ۲ هسته داشته باشید قدرت چیزی شبیه چهارهسته‌ای میشود و اگر ۴ هسته داشته باشید شبیه به ۸ هسته‌ای ، اگر در Task Manager یا Device Manager ویندوز نگاه کنید ، میبینید که تعداد هسته‌های CPU دارای HT ، دو برابر نشان داده میشود.

ویژگی ترفندهای الف و ب قدیمی بودن و جاافتاده بودنشان است و واضح است که تمامی نرم افزارها و برخی گیمها از آنها بهره میبرند ، همین است که Core i ها تقریبا در تمامی موارد تست (چه گیم و چه سایر نرم افزارها) رتبه‌های نخست را به خود تخصیص میدهند و بمراتب برتر از Core2 میباشند.

باید توجه داشت که HT سبب داغ شدن زیاد CPU میشود و خیلی از گیمهای جدید نمیتوانند بطوریکه باید و شاید از HT استفاده نمایند ، بهمین دلیل است که شما در مورد کارائی گیمها بین Core i5 و Core i7 اختلاف خیلی کمی میبینید ، مثلا اگر Core i5 760 را به Core i7 930 ارتقاء دهید (یا حتی ۹۵۰) ، بر خلاف انتظارتان ، بهبود چشمگیری را در اکثر گیمها ملاحظه نخواهید کرد ، ضمن اینکه استفاده از حالت Turbo نیز محدودیتهایی دارد ، همه هسته‌های CPU نمیتوانند همزمان افزایش فرکانس پیدا کنند.